18.12.23

Sos libros de Nadale e de sas Festas

Mèrcuris 13, giòbia 14 e chenàbura 15 de nadale sas operadoras de s'Ufìtziu Limba Sarda de s'Unione Pianalza paris cun sos sìndigos de su territòriu ant dadu a sos pitzinnos de iscola unos cantos libros in sardu pro lis fàghere sos augùrios de Nadale.

Sos libros distribuidos sunt duos: Nadale in allegria (a sas iscolas de s'infàntzia, a sos asilos e a sa classe 1° elementare) e Festas - A onni istajone sa festa sua (a sos pitzinnos de 2°, 3°, 4° e 5° elementare).

Custos libros sunt nàschidos dae un'esigèntzia essida a campu faeddende cun sos mastros, chi bortas meda ant pedidu a s'ULS materiale didàticu in sardu tenende dificultade a nd'agatare. S'ULS at pensadu, duncas, de l'aprontare inventende.lu a nou o adatende e bortende in sardu materiales agatados in Internet, pro fàghere unu servìtziu nàschidu dae un'esigèntzia chi esistit dae annos meda.

In sos duos libros b'est totu su chi podet bisongiare a unu mastru pro faeddare de su Nadale e de sas  festas nòdidas de s'annu. B'at ischedas de colorare e de cumpletare, poesias, contos e teatrinos pro chi sos pitzinnos imparent a impreare su sardu cun praghere e ispàssiu.

A dolu mannu, essende pagas sas còpias, sos mastros non nd'ant retzidu e pro custa resone publicamus sos files in PDF, pro chi chie cheret los potzat iscarrigare e impreare.

Si torrat gràtzias a su dirigente e a totu sos mastros pro sa disponibilidade manna, in s'isetu de pòdere collaborare finas in àteras ocasiones.

Nadale in allegria

Festas - A onni istajone sa festa sua

8.9.23

“Narat su ditzu” – Ischedas pro imparare carchi ditzu a sos pitzinnos

Sos ditzos sunt espressione de sas comunidades chi los ant creados; narant veridades universales e dant cussìgios sàbios, movende dae sa vida de onni die de una sotziedade chi oe no esistit prus.

Sunt imbàtidos a nois mustrende sa “fotografia” de sa vida de sos tempos colados e mantenende paràulas antigas chi oe non si narant prus ma chi abarrant in su ditzu in formas “cristallizadas”, comente fòssiles.

Nos paret importante chi sa gioventude no los ismèntighet e amus pensadu de fàghere una sèrie de ischedas pro imparare a sos pitzinnos de oe sa sapièntzia de eris.
Publicamus in fatu unu libreddu chi cuntenet una vintina de ditzos antigos, in una sèrie de ischedas in ue sos pitzinnos si podent ispassiare gioghende cun sas paràulas e cun sas frases.

(GF.P.)

21.8.23

Dispensina laboratòrios de UniTre (de iscarrigare)

A pustis finidos sos laboratòrios fatos in UniTre custu beranu, nos semus abigiadas chi sos temas tratados fiant tantos e daiant motivos meda de riflessione.

Sos laboratòrios, difatis, aiant fatu nàschere dibàtidos bellos subra de tantos argumentos e sos corsistas si bi fiant impignados non solu partetzipende ma finas faghende chircas a sa sola e boghende a campu prendas ismentigadas de sa cultura populare antiga.

De acordu cun sos corsistas, amus pensadu de pònnere custas prendas a disponimentu de totus. Sa cantidade manna de materiale non nos at permìtidu de lu publicare totu ma nd'amus seberadu una campionadura pro onni tema tratadu.

Publicamus inoghe sa dispensina pro chi chie cheret si la potzat iscarrigare e l'impreare pro tramandare sa memòria de sas prendas bellas de sa cultura nostra.

Iscàrriga dae inoghe

(GF.P.)


30.1.23

30 e 31 de ghennàrgiu - Sas dies imprestadas

A sas ùrtimas dies de ghennàrgiu (sas chi in italianu si narant "Giorni della merla") sos pastores sardos lis naraiant "Dies imprestadas" e naraiant unu contu pro ispiegare pro ite a su sòlitu sunt duas dies fritas meda. Su contu faeddat de unu pastoreddu barrosu meda, chi at chèrridu pònnere marrania cun su mese de ghennàrgiu, chi a cussu tempus fiat de 29 dies e non de 31.

Ma intre s'òmine e su tempus la binchet semper su tempus, e Ghennàrgiu at agatadu sa manera de la fàghere pagare a su pastoreddu.

Pro sos mastros chi tenent praghere de imparare a sos pitzinnos, paris cun su contu italianu de sa mèrula, finas su contu traditzionale nostru amus aprontadu un'ischeda in ue b'at finas figuras de colorare.

S'ischeda si podet iscarrigare incarchende inoghe.

(GF.P.)

14.12.22

Idea-regalu pro Nadale: su libreddu “Is Mariposas” de Giuanna Dessì

Chie pro Nadale cheret fàghere unu regalu originale e ùtile a unu pitzinnu minore podet seberare tantas cosas, dae sos giogos a sa roba de bestire a sos durches. Ma si li cheret fàghere unu donu chi agiuet finas sa crèschida sua li podet regalare unu libru, màssimu si su libru aunint sa gràfica galana a s’insignamentu. “Is Mariposas” est unu de custos.

Primu volùmene de una collana chi si narat “Is Babballotis”, chi cheret agiuare a sos pitzinnos a esplorare s’ambiente naturale, faeddat de sas mariposas cun una gràfica galana, mustrende a pitzinnos dae sos 4 a sos 10 annos sa bellesa de su mundu de sos animales. Est naturale chi a sos prus piticos bi lis at a lèghere su babbu o sa mama, ma pro sos prus mannitos at a èssere un’ispàssiu a abbaidare custu bellu libreddu leghende a sa sola.

Su libru naschet dae sa fantasia de Giuanna Dessì (pedagogistra e mastra de sardu) e dae s’intuitzione de Edizioni Archivi del Sud.

Giuanna Dessì dae paritzos annos est aunende sa passione sua pro s’arte a su disìgiu de dare un’agiudu a chie cheret imparare su sardu a sos pitzinnos. Cun custa idea at progetadu materiales didàticos chi tratant argumentos diferentes (flora e fàuna, alimentos, fainas de onni die, etc.) e los at postos a disponimentu in su situ suo Sardu Pintau.

chi impreat su mètodu de aprendimentu “deretu” nàschidu a primos de su 1900: onni immàgine est cullegada in manera dereta cun sa limba de arrivu, sena bortaduras in sa limba dominante.

Su libreddu costat 4 èuros e si podet prenotare iscriende a archividelsud@gmail.com o telefonende a su nùmeru WhatsApp e Telegram 0039-3770995520.

(GF.P.)


24.11.22

Sos libros de Antiogu Ghiani e Liliana Zucca - Guidas didàticas pro mastros de limba sarda

Nch'at passadu annos meda dae cando, in su 2006, Antiogu Ghiani e Liliana Zucca, mastros de iscola elementare, ant publicadu su libru "Contendi e arrexonendi", guida didàtica chi cheret dare un'agiudu cuncretu a sos mastros interessados a imparare su sardu a sos pitzinnos.

Su libru benit a pustis de un'àteru intituladu "Scriendi e gioghendi", publicadu in su 1992 a pustis de un'esperièntzia de imparu de su sardu a sos pitzinnos de iscola elementare.

"Sa cosa prus mala a cumbàtiri est stétia sa bregùngia chi teniant is pipius, candu fiant in prima, a chistionari in sardu, fintzas e puita ca is Mannus ddis iant imparau a pentzari ca chistionendu in italianu iant èssiri stétius sempri prus bonus in is studius e ca su chistionari in sardu, invecias, ddus iat ai postus sempri prus in bàsciu de is chi chistionànt in italianu" iscrient sos mastros in s'introdutzione.

A bellu a bellu, cun atividades galanas e cun s'esempru dadu onni die, mastru Antiogu e mastra Liliana ant bìnchidu sas resistèntzias de sos pitzinnos (e de sos mannos puru) a faeddare in sardu.

S'esperièntzia issoro la ponent a disponimentu in duos libros bellos a beru, in ue b'at unu percursu linguìsticu graduale chi comintzat dae sa prima elementare e sighit finas a finire s'iscola primària.

Su libru "Contendi e arrexonendi" est partzidu in 7 setziones: "Fundamentus, Contus, Arrexonamentus, Poisias, Giografia e Iscièntzias, Giogu" in ue b'at tantas ischedas de traballu bene fatas e una parte introdutiva chi dat cussìgios pràticos pro sas atividades de fàghere a su comintzu de su percursu didàticu.

Sos duos libros, publicados online in sa Libreria Digitale de Sardigna, si podent iscarrigare in pdf dae sos link chi ponimus in fatu:

"Scriendi e gioghendi"

"Contendi e arrexonendi"

(GF.P.)

23.11.22

Sas cantzones de Nadale de Babbai Casu

Semus ancora in su mese de santandria, ma mancat pagu a comintzare su tempus màgicu de su Nadale, cun totu sas traditziones, sos ritos e sa bellesa sua.

Carchi mastra nos at pedidu cantzoneddas de Nadale de imparare a sos pitzinnos e nos est bènnidu a conca chi a las tènnere podet èssere ùtile finas a àteros mastros. Aìamus publicadu carchi cosa in sos annos colados (https://insarduestprusbellu2.blogspot.com/2013/11/teatrinos-de-nadale-pro-pitzinnos_22.html), ma como in particulare cherimus faeddare de sos càntigos pro sa novena de Nadale iscritos dae sos preìderos Pedru Casu e Austinu Sanna in su 1927.

Pedru Casu, connotu comente “Babbai Casu” est istadu pàrracu de Berchidda dae su 1912 finas a sa morte, in su 1954; Austinu Sanna, de Otieri, est istadu vitze pàrracu cun issu finas a su 1930.

Sas cantzones, iscritas dae Babbai Casu e musicadas dae Austinu Sanna, dant messàgios de paghe e de isperàntzia. Ant permìtidu a sa gente de cussu tempus, chi pro su prus non fiat iscolarizada, de s’acurtziare a sos temas de sa fide cristiana in manera fàtzile, cun melodias ispiradas a melodias sardas chi esistiant giai, prus pagu solennes e “severas” de cussas de sa traditzione latina e italiana.

Pro custa resone sa gente las at apretziadas dae sùbitu, e si sunt tramandadas dae una generatzione a s’àtera finas pro more de s’interpretatzione chi nd’ant fatu artistas locales e de fama internatzionale. Finas Paolo Fresu in su 2014 at inseridu sas melodias de “In sa notte profunda, Notte de chelu e Naschid’est” in s’album suo “Jazzie Christmas”

Sas cantzones pro sa novena de Nadale fiant 9, una pro onni die. Nde publicamus calicuna, paris cun sos link a sos testos e a sos vìdeos pro chie las cheret imparare.

Aculzu a Betlemme (testu)

Aculzu a Betlemme (vìdeo)

 

Andemus a sa grutta (testu)

Andemus a sa grutta (vìdeo)

 

Cand'est nadu Gesùs (testu)

Cand'est nadu Gesùs (vìdeo)

 

Duos isposos (testu)

Duos isposos (vìdeo)

 

In sa notte profunda (testu)

In sa notte profunda (vìdeo)

 

Naschid'est (testu)

Naschid'est (vìdeo)

 

Notte de chelu (testu)

Notte de chelu (vìdeo)

Chie nde cheret ischire de prus, si podet cullegare a su situ https://www.bibliotechelinas.it/2020/11/26/cantendi-paschixedda-canti-natalizi-della-tradizione-religiosa-sarda/, in ue b’at finas una bella bibliografia e sos link a àteros artìculos de profundamentu.

(GF.P.)